Niedowaga i niedożywienie - komu grozi?

Wg FAO (raport z 5 czerwca 2013), otyłość dotyczy 1,4 mld ludzi, a 900 mln ludności odczuwa głód. Oba problemy dotyczą ludzi w każdym wieku i zagrażają zdrowiu i życiu. Główną przyczyną jest ilość i/lub dostępność spożywanego jedzenia.
/ 18.06.2013 11:27

niedowaga

Czym jest niedożywienie?

Jest to zaburzenie budowy lub funkcji organizmu, spowodowane niedostarczaniem z pożywieniem potrzebnych ilości energii i/lub składników odżywczych.

Rodzaje niedożywienia

  • Kwashiorkor – niedożywienie białkowe, rozpowszechnione wśród ubogiej ludności Afryki, Azji i Ameryki środkowej. Przyczynić się mogą do niego choroby pasożytnicze, infekcje, zatrucia mikotoksynami oraz długotrwałe stresy. Objawy: obrzęki, „księżycowata" twarz, spękana i przebarwiona skóra, zmiany koloru i elastyczności włosów.
  • Marasmus – niedożywienie białkowo-energetyczne. Objawia się zanikiem mięśni szkieletowych i zmniejszoną zawartością tkanki tłuszczowej w organizmie.
  • Hipowitaminoza albo awitaminoza – niedobór lub brak określonej witaminy w organizmie. Objawy są specyficzne z zaburzeniami w funkcjonowaniu komórek lub tkanek.

Zobacz także: Niedożywienie - jaką dietę zastosować?

Czym jest niedowaga?

Niedowaga określa stan masy ciała poniżej wartości uznanych za prawidłowe dla osób o danym wzroście, płci i wieku. Spowodowana jest utrzymującym się ujemnym bilansem energetycznym. 

Objawy niedoboru masy ciała

W zależności od stopnia niedowagi mogą występować:

  • uczucie zimna
  • niewydolność fizyczna
  • szybkie męczenie się
  • apatia
  • sucha skóra
  • zaburzenia miesiączkowania
  • zanik tkanki tłuszczowej, mięśniowej
  • niedokrwistość, stany zapalne.

Z postępującą niedowagą wiąże się niedożywienie organizmu w zakresie energii i składników odżywczych.

Przyczyny niedowagi i niedożywienia

Masa ciała jest jednym z elementów odzwierciedlających stan odżywienia człowieka. Przyczyn spadku masy ciała może być wiele. Są to:

  • choroby metaboliczne, endokrynologiczne, nowotworowe
  • AIDS
  • gruźlica
  • pasożyty
  • zaburzenia wchłaniania składników odżywczych
  • brak apetytu ( objaw chorób/niedoborów pokarmowych)
  •  zmniejszona ilość spożywanych pokarmów (zaburzenia odżywiania)

 Zawsze należy rozpoznać przyczynę zbyt małej masy ciała i rozpocząć od jej leczenia. Leczenie żywieniowe niedowagi i niedożywienia jest niezbędne w celu odzyskania zdrowia.

Badania w celu określenia stopnia niedowagi

Zobacz także: Jak rozpoznać i leczyć bulimię?

W celu rozpoznania niedowagi można wykorzystać, także u młodych osób, wskaźnik Queteleta:Body Mass Index.

BMI = masa ciała (kg) / wysokość (m²)

  • < 16 - III stopień niedoboru energii
  • 16.0 - 16.9  II  stopień niedoboru energii
  • 17.0 - 18.4  I stopień niedoboru energii
  • 18.5 - 24. 9 zakres normy.

Zmiany masy ciała w granicach 0.5 kg są u osób zdrowych normalne. U dzieci prawidłową masę ciała określa się za pomocą siatek centylowych. Niedowaga u dzieci jest znacznym odchyleniem centyla masy od centyla wzrostu odpowiadającego wiekowi dziecka

Badania w celu określenia stanu odżywienia organizmu

W celu oceny stanu odżywienia organizmu i określenia stopnia niedowagi i niedożywienia należy poddać się badaniom:

  • wywiad żywieniowy
  • badania stopnia masy ciała (BMI)
  • u dzieci dodatkowo sprawdzić stopień rozwoju fizycznego za pomocą planszy tj. siatek centylowych.

Badania laboratoryjne dotyczące zawartości poszczególnych składników tkanek, krwi i płynów ustrojowych czy stopnia wydalania wybranych składników z moczem. O konieczności ich wykonania decyduje lekarz.

Jak zwiększyć masę ciała? 

Dieta jest zarówno niezbędnym wsparciem w leczeniu przyczyn niedoboru masy ciała (choroba, zaburzenie zdrowia) i możliwością osiągnięcia prawidłowej dla danej osoby wagi.

Dieta powinna dostarczać ok. 40-50 kcal na 1kg należnej masy ciała, być bogato-białkowa i jednocześnie lekkostrawna. Tłuszcze powinny dostarczać 25 % energii. Zbyt duża ich ilość zmniejsza apetyt.

  1. Posiłki należy spożywać w mniejszych porcjach i często. Najlepiej 4-5 posiłków w ciągu dnia.
  2. Dostarczać białko pełnowartościowe w każdym posiłku. Najlepsze jego źródła to: chude mięso i wędliny, ryby, jaja, jogurty naturalne, twarogi.  
  3. Ryby morskie oprócz białka dostarczają także witaminę D i żelazo.
  4. Do każdego posiłku należy dodawać warzywa w postaci surowej i/lub gotowanej. Dostarczają witamin, składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego usprawniającego pracę przewodu pokarmowego. Świeże  warzywa i owoce zawierają najwięcej witaminy C.
  5. Do przygotowywania potraw stosować oleje roślinne i masło. Olej rzepakowy, oliwę z oliwek można wykorzystywać zarówno do przyrządzania potraw „na zimno” (surówki, sałatki) i „na gorąco” (gotowanie, duszenie, pieczenie, smażenie).
  6. Polecane są zdrowe przekąski takie jak: orzechy, banany, winogrona, owoce suszone, awokado. Słodycze hamują apetyt, są mało-odżywcze i próchnicotwórcze.
  7. Najlepiej przyswajalne są składniki odżywcze z potraw świeżych, gotowanych (w wodzie lub na parze), apetycznie podanych. Nie należy spożywać posiłków w pośpiechu. Ostatni posiłek spożywać 2 godziny przed snem.
  8. Zalecany jest odpoczynek po posiłku.
  9. Polecane napoje to woda mineralna, soki 100 %, herbaty owocowe.
  10. Nie polecane są produkty i potrawy smażone, zwłaszcza w głębokim tłuszczu, fast foody, produkty wędzone.
  11. Wskazana jest umiarkowana aktywność fizyczna, dla utrzymania dobrej formy. Wysiłek fizyczny pobudza apetyt.

Palenie papierosów zmniejsza apetyt, przyspiesza przemianę materii. Dym tytoniowy niszczy witaminę E.

Zobacz także: Jak pomóc osobie z zaburzeniami odżywiania?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA